انکار اعتیاد به مواد مخدر چیست؟

انکار اعتیاد به مواد مخدر یکی از معضلاتی است که خانواده افراد معتاد با آن روبرو هستند. چون اکثر معتادین دوست دارند، اعتیاد خودشان را انکار کنند. اما چرا افراد معتاد به مواد مخدر، اعتیاد خودشان را انکار می کنند؟ علائم و مراحل انکار به اعتیاد مواد مخدر چیست؟ چگونه به افرادی که منکر اعتیاد خود هستند، کمک کنیم؟ ما در این مقاله از مشاوره سعی کرده ایم تمام ابهامات در مورد انکار اعتیاد به مواد مخدر را مورد بررسی قرار دهیم.

اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری مغزی است که با رفتارهای اجباری مشخص می شود و علیرغم پیامدهای بسیار مضر بر سلامت و زندگی اجتماعی همچنان ادامه می یابد.

شخص مبتلا به اعتیاد به مواد مخدر شیمیایی یا رفتاری هیچ گونه کنترلی بر رفتار خاص خود ندارد. معمولاً وقتی صحبت از اعتیاد به مواد مخدر می شود، اغلب مردم به مصرف مواد مخدر یا الکل فکر می کنند. اما در واقعیت، اعتیاد به مواد مخدر به رفتارهای مداوم و تکراری گفته می شود که شخص آنها را بدون فکر و از روی وسواس و اجبار انجام می دهد. بنابراین اعتیاد به مواد مخدر می تواند بسیاری از رفتارهای پیچیده و ناهنجار را دربربگیرد. به عنوان مثال قمار و بیماری های جنسی برخی از انواع مهم اعتیاد به مواد مخدر هستند که متاسفانه شیوع نسبتا زیادی نیز در جامعه دارند.

شخص آلوده به اعتیاد به مواد مخدر، علیرغم عواقب مضر اعتیاد به مواد مخدر برای خود و دیگران، همچنان به مصرف مواد یا رفتار اجباری خود ادامه می دهد. این فرد اغلب مصرف ماده مخدر یا تکرار رفتار خاص خود را هوس می کند. همچنین فرد معتاد ممکن است تلاش های ناموفقی برای کاهش یا کنترل رفتارها از خود نشان دهد.

افرادی که با اعتیاد به مواد مخدر زندگی می کنند ممکن است رفتار خود را انکار کنند. این مقاله به بررسی علائم انکار اعتیاد به مواد مخدر و زمان کمک رساندن به این افراد می‌پردازد.

علت انکار اعتیاد به مواد مخدر چیست؟

برای افراد معتاد طبیعی است که منکر داشتن مشکل با الکل یا مواد مخدر شوند. انکار یکی از مراحل مهم در اختلالات سوء مصرف مواد است. برای افراد معتاد، مواد مخدر و الکل در عین حال بهترین دوستان و بدترین دشمنان آنها هستند. اگرچه سوء مصرف مواد ممکن است زندگی یک معتاد را از هم بپاشد، اما از طرف دیگر نقش محافظتی نیز برای او ایفا می کند.

انکار اعتیاد به مواد مخدر مرحله ای بسیار پیچیده است. این انکار به سادگی چشم بستن به روی حقایق و عواقب منفی  اعتیاد به مواد مخدر نیست. زیرا بسیاری از افراد معتاد با وجود انکار به خوبی از مشکلات ناشی از سوء مصرف مواد آگاه هستند.

در واقع انکار نوعی محافظت از خود است. افراد مبتلا به اعتیاد به مواد مخدر در ظاهر نشان می دهند که مشکل خود را انکار می کنند. اما واقعیت چیز دیگری است. به عنوان مثال، یک فرد معتاد که هر روز هروئین مصرف می کند و شغل و زندگی خود را از دست داده است احتمالاً می‌داند که مصرف مواد مخدر رفتاری طبیعی نیست. در این مرحله یک فرد معتاد دچار نوعی خودفریبی یا انکار ظاهری می شود. در هر صورت، انکار اعتیاد به مواد مخدر اغلب یک مکانیسم دفاعی است زیرا یک فرد معتاد از زندگی بدون مواد وحشت دارد. انکار به چند دلیل اساسی رخ می دهد:

سوء مصرف مواد راهی است که یک فرد معتاد به وسیله آن با احساسات طاقت فرسا یا موقعیت هایی که برای کشف آنها آمادگی ندارد، کنار می آید. این بیزاری از نگاه کردن به واقعیت مصرف مواد گاهی به قدری قوی است که حتی برخی از افراد در حال بهبودی ترجیح می دهند بر اثر مصرف مواد مخدر بمیرند تا اینکه تن به ترک آن بدهند.

سوء مصرف مواد، باعث تغییرات زیادی در سیستم پاداش مغز می شود. به این معنا که فرد معتاد فکر می کند همانطور که به نوشیدن آب، خوردن غذا، رابطه جنسی و خواب نیاز دارد، سوء مصرف مواد نیز برای او حیاتی است. در واقع مواد مخدر عملکرد مغز را به شدت تغییر می دهند و به فرد معتاد پیام می دهند که برای زنده ماندن به آنها نیاز دارد. بنابراین یک شخص معتاد ممکن است برای ادامه استفاده از مواد دست به هر کاری بزند.

اعتیاد به مواد مخدر تاثیر بسیار مخربی بر زندگی فرد معتاد می گذارد. فرد معتاد احساس گناه و شرم در هنگام سوء مصرف مواد و دردی که برای عزیزانش ایجاد کرده است را کاملا درک می کند.

انکار چیست؟

انکار یک مکانیسم دفاعی است. فرد معتاد از این روش استفاده می کند تا بتواند با افکار ناخوشایند و احساسات منفی مانند اضطراب و استرس مقابله کند. هنگامی که پذیرش اطلاعات در مورد خود یا جهان دشوار است، انکار می تواند به عنوان راهی برای تحریف یا بی اهمیت جلوه دادن واقعیت ها عمل کند و فرد را از مواجهه با واقعیت باز دارد.

انکار ممکن است برای دوره های کوتاه یا طولانی مدت ادامه داشته باشد.  مکانیسم انکار در هر فردی متفاوت به نظر می رسد. با این حال، رفتارهای اعتیاد به مواد مخدر آور در صورت ادامه یافتن برای مدت طولانی باعث نابودی زندگی فرد می شود. در این وضعیت فرد احساس می کند فریب دادن خود و دیگران و همچنین نادیده گرفتن آنچه در حال رخ دادن است به تدریج برایش دشوارتر می شود. آن دسته از افرادی که فکر می کنند رفتارهای اعتیاد به مواد مخدر آورشان مشکل ساز نیست، ممکن است مرحله دیگری به نام سوگیری تایید را تجربه کنند.

در این مرحله شخص تمایل دارد هرگونه اطلاعاتی که با باورهای او در تضاد است را فیلتر کند. در واقع این رفتار نوعی خود فریبی است که به فرد معتاد امکان می دهد با بی اهمیت جلوه دادن یا نادیده گرفتن پیامدهای منفی در اعتیاد به مواد مخدر خود فعال بماند. به عنوان مثال، شاید سوء مصرف الکل باعث نابودی زندگی شخصی فرد معتاد شده است، اما او هنوز یک شغل دارد، بنابراین از آن برای توجیه خود و دیگران استفاده می کند تا نشان بدهد که هیچ مشکلی ندارد.

مراحل انکار اعتیاد به مواد مخدر کدامند؟

بررسی ها نشان می دهد که اعتیاد به مواد مخدر به الکل می تواند بخش هایی از مغز انسان را تغییر دهد. به همین علت مصرف منظم مواد باعث اختلال در عملکرد قشرهای مختلف مغز می شود. این وضعیت می تواند خودآگاهی فرد را مختل کند. در نتیجه فرد معتاد توانایی خود را برای درک تأثیرات مخرب اعتیاد به مواد مخدر بر زندگی خود و دیگران را از دست می دهد. در این مرحله فرد معتاد برای رهایی از احساسات ناخوشایند شروع به انکار واقعیت می کند. انکار در معتادان مراحل متعددی دارد که عبارتند از:

• پیش تفکر
• تفکر واضح
• آماده سازی
• تصمیم به ترک
• مراجعه به مشاور
• تلاش برای پیشگیری از عود

در مرحله پیش از تفکر، شخص خود را معتاد نمی داند یا به هیچ وجه مایل به ارزیابی اعمال خود نیست. همانطور که رفتارهای مخرب ادامه می یابد، فرد به تدریج به این موضوع فکر می کند که ممکن است مشکلی وجود داشته باشد که به این مرحله تفکر گفته می شود.

در نهایت، با وخیم تر شدن اوضاع شخص معتاد می فهمد که واقعا مشکلی وجود دارد و در این مرحله است که برای تغییر شرایط بسیج می شود. شخص معتاد پس از گذراندن مرحله انکار به سمت پذیرش اعتیاد به مواد مخدر خود حرکت می کند.

علائم انکار اعتیاد به مواد مخدر چیست؟

علائم انکار معمولا شامل موارد زیر است، اما محدود به آنها نیست:

• ناتوانی در صادق بودن با خود در مورد اعتیاد به مواد مخدر
• توجیه کردن و منطقی نشان دادن رفتارهای مخرب
• پنهان کردن یا دروغ گفتن در مورد رفتارهای اعتیاد به مواد مخدرآور خود
• بی اهمیت نشان دادن تأثیر عواقب اعتیاد به مواد مخدر برای خود یا دیگران
• دیگران را مقصر دانستن و سرزنش کردن آنها برای اعمال خود
• ادامه دادن به رفتارهای مخرب علیرغم اختلال در زندگی شخصی و اجتماعی

افرادی که در مرحله انکار اعتیاد به مواد مخدر هستند تمام تلاش خود را می کنند تا اقدامات خود را توجیه کرده یا کم اهمیت جلوه دهند. به عنوان مثال، اغلب جملاتی که در مرحله انکار استفاده می شوند، عبارتند از:

• مشکلی پیش نیامده است، اوضاع می‌توانست بدتر از این باشد.
• فقط چند بار این کار را انجام دادم و این مشکل بزرگی نیست.
• من تحت استرس زیادی هستم و من فقط برای مدت کوتاهی از آن استفاده می‌کنم.

عوامل اعتیاد به مواد مخدر

عوامل زیر می توانند منجر به ایجاد رفتارهای اعتیاد به مواد مخدر آور شوند:

• حوادث تروماتیک
• سابقه اعتیاد به مواد مخدر در میان اعضای خانواده
• قرار گرفتن در موقعیت های استرس زا
• عوامل محیطی مانند استرس، فشارهای اجتماعی و عدم آشنایی با روش های کنترل اضطراب نیز می توانند احتمال اعتیاد به مواد مخدر را در افراد افزایش دهند.
• همچنین ژنتیک نیز شانس ابتلا به اعتیاد به مواد مخدر را افزایش می دهد. نرخ وراثت در اعضای خانواده با مصرف الکل یا مواد مخدر ممکن است حتی تا 50% یا بیشتر هم برسد.

علاوه بر مواد بالا که از مهمترین علل رفتارهای اعتیاد به مواد مخدرآور هستند، دلایل دیگری نیز وجود دارند که می توانند باعث گرایش و یا تشدید رفتارهای اعتیاد به مواد مخدرآور در افراد شوند. به عنوان مثال تغییر در سیستم پاداش و مدار مغز که در اغلب موارد با  مشکلات کنترل تکانه همراه است.

افسردگی می‌تواند با روش های مختلفی از جمله افکار مزاحم وغیرمفید، انکار، اجتناب از واقعیت یا مکانیسم‌های فرار مشکل اعتیاد به مواد مخدر را تقویت کند. افسردگی باعث می شود فرد بیشتر در مرحله انکار باقی بماند و از پرداختن مستقیم به موضوع و بررسی رفتار اعتیاد به مواد مخدرآور خود امتناع کند. این کار در نهایت باعث می شود که احساس انکار برای مدت بیشتری تداوم پیدا کند.

این رفتار می تواند به یک چرخه معیوب تبدیل شود. به این معنا که افسردگی و اعتیاد به مواد مخدر می توانند یکدیگر را تشدید کنند.

در انکار اعتیاد به مواد مخدر چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

شروع گفتگو با یک روان شناس یا مشاور می تواند اولین قدم برای دریافت حمایت در افراد معتاد باشد. علائم زیر به خوبی نشان می دهند که زمان مراجعه به مشاور فرا رسیده است:

• استفاده بیش از حد از مواد مخدر
• رفتارهای پرخطر و بدون آگاهی
• تجربه احساساتی مانند گناه یا شرم
• اشتغال ذهن با افکار مزاحم و مخرب
• پیامدهای منفی در خانه، محل کار یا مدرسه
• علائم ترک به خصوص پس از قطع یکباره مصرف
• احساس شدید اضطراب، افسردگی یا افکار خودکشی
• اقدامات خطرناک بدون در نظر گرفتن عواقب آن برای خود یا دیگران
• عبور از مرحله انگار و نگرانی از اینکه ممکن است به یک ماده یا رفتار مضر معتاد شده باشید.

علائم ترک یکباره موارد می تواند خطرناک باشد. برای کسانی که به یک ماده مخدر وابسته هستند، صحبت با یک مشاور بهترین راه برای ایجاد برنامه ای برای سم زدایی ایمن است. ترک تدریجی اعتیاد به مواد مخدر مشکلات کمتری را برای فرد معتاد ایجاد می کند و همچنین احتمال موفقیت ترک نیز افزایش پیدا می کند.

آیا اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری است؟

روان شناسان به طور گسترده ای اعتیاد به مواد مخدر را یک بیماری مغزی می دانند. وقتی فردی از ماده ای استفاده می کند یا رفتار اعتیاد به مواد مخدر آور دیگری انجام می دهد، دوپامین در مغز ترشح می شود. با گذشت زمان، مغز به طور فزاینده ای به نشانه ها پاسخ می دهد. علاوه بر این، مدارهای دوپامین دستخوش تغییراتی می شوند که با تغییرات رفتاری شدید همراه است.

ترک اعتیاد به مواد مخدر چقدر زمان می برد؟

دوره ترک اعتیاد به مواد مخدر در هرکسی متفاوت است، و همچنین تجربه افراد از اعتیاد به مواد مخدر نیز با هم تفاوت دارد. برخی افراد ممکن است به سرعت به هدف بازیابی خود برسند، در حالیکه عده ای دیگر برای رسیدن به بهبودی به زمان و حمایت حرفه ای بیشتری نیاز دارند.  عواملی که ممکن است به افراد در مقابله با اعتیاد به مواد مخدر کمک کند عبارتند از:

• درک محرک ها
• پیشگیری از عود
• حمایت اجتماعی و حرفه ای
• آموزش مهارت های مقابله ای

برای کمک به یک فرد معتاد چه کاری انجام دهیم؟

اعتیاد به مواد مخدر مشکلی چالش برانگیز است.  یک فرد معتاد معمولا نمی تواند به تنهایی راه دشوار رسیدن به بهبودی را پیدا کند. درد اعتیاد به مواد مخدر نیز فراتر از یک درد عادی است. شما می توانید با همدلی و درک اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یک بیماری به فردی که اعتیاد به مواد مخدر دارد کمک کنید. در هنگام مراجعه به مشاور، و همچنین زمانی که برای پیشگیری از محرک ها و عود احتمالی، مرزهایی تعیین شده است، از آنها حمایت کنید.

سخن آخر

یک فرد ممکن است آگاهانه یا ناآگاهانه درگیر انکار اعتیاد به مواد مخدر شود زیرا در تقلا برای پذیرش واقعیت رفتار خود است. با این حال امکان عبور از انکار وجود دارد. شناخت علائم در خود یا عزیزان می تواند آغازگر روند بهبودی باشد. روش های مختلفی وجود دارد که از طریق آن می توانید به یک فرد معتاد کمک کنید. به عنوان مثال شرکت در گروههای پشتیبانی و صحبت با یک مشاور یا روان شناس از مهمترین راههای دریافت حمایت برای ترک اعتیاد به مواد مخدر است.

به نظر می رسد که انکار  روشی برای محافظت از خود در برابر حقایق تلخ زندگی است. برخی از افراد معتاد تا مدت های بسیار طولانی در مرحله انکار باقی می مانند. انکار مداوم باعث می شود آثار مخرب اعتیاد به مواد مخدر تمام جوانب زندگی شخصی و اجتماعی شخص را تحت تاثیر قرار بدهد. اگر با اعتیاد به مواد مخدر دست و پنجه نرم می کنید، تأمل در رفتار خود و نزدیک شدن به خود با صداقت باعث می شود تا سریع تر روند بهبودی را شروع کنید. تصدیق و پذیرش برای شروع ترک ضروری است.