انواع اختلالات شخصیتی کدامند؟

اختلالات شخصیتی شامل 10 بیماری روانپزشکی قابل تشخیص است که در پنجمین و جدیدترین نسخه راهنمای  تشخیصی و آماری اختلالات روانی  (DSM-5) شناسایی و شرح داده شده است. هر یک از این اختلالات علائم و ویژگی های خاص خودشان را دارند و می توانند منجر به بروز عوارض جدی و حتی مشکلاتی در برقراری رابطه با دیگران شود. اما تشخیص زودهنگام و درمان فوری هر یک از اختلالات شخصیتی می تواند از بروز این عوارض جلوگیری کند. برای همین سعی کرده ایم در این مقاله از مشاوره انواع اختلالات شخصیتی را براساس علائم و علل آنها مورد بررسی قرار دهیم.

انواع اختلالات شخصیتی

DSM-5 اختلالات شخصیت را بر اساس ویژگی های کلیدی مشترک به سه گروه یا خوشه سازماندهی و تقسیم بندی می کند که عبارتند از:

خوشه  A از اختلالات شخصیتی

افراد با اختلالات شخصیتی A با رفتارهای عجیب و غریب یا غیرعادی تشخیص داده می شوند. افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی خوشه‌ای A معمولاً دچار اختلالات عمده در برقراری روابط با دیگران می‌شوند، زیرا رفتار آنها ممکن است نسبت به سایر افراد کمی عجیب و مشکوک تلقی شود. انواع اختلالات شخصیت خوشه A عبارتند از:

اختلال شخصیت پارانوئید: این اختلال بین 2.3٪ تا 4.4٪ از بزرگسالان در ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می دهد علائم افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید بی اعتمادی مزمن و فراگیر نسبت به سایر افراد، سوء ظن به فریب خوردن یا استثمار شدن توسط دیگران، از جمله دوستان، خانواده و شرکا است.

اختلال شخصیت اسکیزوئید: این اختلال با انزوای اجتماعی و بی تفاوت بودن نسبت به افراد دیگر مشخص می شود. اختلال شخصیت اسکیزوئید در مردان کمی بیشتر از زنان دیده می شود. افراد مبتلا به این اختلال اغلب به عنوان افراد سرد یا گوشه گیر توصیف می شوند، به ندرت با افراد دیگر روابط نزدیک برقرار می کند و حتی در برخی شرایط ممکن است درگیر درون نگری و خیال پردازی باشند.

اختلال شخصیت اسکیزوتایپی: این اختلال باعث بروز گفتار، رفتار و ظاهر عجیب و غریب در افراد می شود. همچنین مبتلایان به این اختلال ممکن است با باورهای عجیب تشخیص داده شوند. آنها حتی ممکن است در برقراری ارتباط با دیگران مشکل داشته باشند.

خوشه B اختلالات شخصیتی

مبتلایان با اختلالات شخصیت خوشه B با رفتار نمایشی یا نامنظم تشخیص داده می شوند. افرادی که دارای اختلال شخصیتی از این خوشه هستند، دوست دارند یا احساسات بسیار شدیدی را تجربه کنند یا رفتارهای بسیار تکانشی، نمایشی، بی بند و باری یا قانون شکنی را از خودشان بروز دهند. انواع اختلالات شخصیت خوشه B عبارتند از:

• اختلال شخصیت مرزی: این اختلال با بی ثباتی در روابط بین فردی، احساسات و رفتارهای تکانشی مشخص می شود.
• اختلال شخصیت خودشیفته: این اختلال با خود محوری، تصور اغراق آمیز از خود و عدم همدلی با دیگران همراه است.
• اختلال شخصیت هیستریونیک: افراد با این اختلال دارای هیجانات و توجه بیش از حد است که اغلب منجر به بروز رفتارهای نامناسب اجتماعی برای جلب توجه می شود.
• اختلال شخصیت ضداجتماعی: برخلاف اکثر اختلالات شخصیتی دیگر، علائم این اختلال در دوران کودکی خود را بروز می‌دهد. علائم این اختلال شامل بی توجهی به قوانین و هنجارهای اجتماعی و عدم پشیمانی در برابر اشتباهات است.

اختلالات شخصیتی خوشه C

اختلالات شخصیت خوشه C با اضطراب مشخص می شود. احساس اضطراب و ترس زیاد در افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی در این خوشه بسیار زیاد و شایع است. انواع اختلالات شخصیت خوشه C عبارتند از:

• اختلال شخصیت اجتنابی: در مبتلایان به این نوعی اجتناب اجتماعی بروز می کند که این اضطراب ناشی از ترس از بی کفایتی و انتقاد دیگران است.
• اختلال شخصیت وابسته: این اختلال شامل ترس از تنها ماندن است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته دوست دارند کارهایی را انجام دهند تا دیگران را وادار به مراقبت از آنها کنند.
• اختلال شخصیت وسواس فکری اجباری: ابتلا به این اختلال با نوعی وسواس ذهنی به نظم، کمال گرایی و کنترل روابط همراه است. اگرچه نامی مشابه دارد، اما مشابه اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) نیست .

علائم اختلالات شخصیتی

اختلالات شخصیت معمولاً در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر می شوند، در طول سالیان متمادی ادامه می یابند و حتی می توانند باعث ناراحتی زیادی شوند. آنها به طور بالقوه می توانند باعث درگیری شدید با افراد دیگر شوند و بر روابط، موقعیت های اجتماعی و اهداف زندگی افراد تأثیر بگذارند. افراد مبتلا به اختلالات شخصیت اغلب متوجه بروز مشکلاتی که دارند و حتی مشکلاتی که برای دیگران ایجاد می کنند، نیستند. اما به طور کلی، علائم ناشی از اختلالات شخصیتی را می توان به دو دسته مشکلات خودشناسی و بین فردی تقسیم بندی کرد.

مشکلات خودشناسی، عبارتند از:

• خودانگاره ناپایدار
• ناسازگاری در ارزش ها، اهداف و ظاهر

مشکلات بین فردی عبارتند از:

• بی احساس بودن نسبت به دیگران (ناتوانی در همدلی)
• مشکل در شناخت مرزهای بین خود و دیگران
• سبک های ارتباط ناسازگار، جدا، بیش از حد احساسی، توهین آمیز یا غیرمسئولانه

تشخیص اختلالات شخصیتی

طبق DMS-5، تشخیص هر گونه  اختلال شخصیتی در فرد باید ویژگی های و معیار های خاصی داشته باشد که مهمترین آنها عبارتند از:

• شروع الگوهای رفتاری که می تواند به نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بازگردد.
• الگوهای رفتاری که با هیچ اختلال روانی، مصرف مواد یا شرایط پزشکی قابل توضیح نباشد.
• الگوهای رفتاری مزمن و فراگیر که بر عملکرد اجتماعی، کار، مدرسه و روابط نزدیک تأثیر می گذارد.
• علائمی که دو یا چند مورد از چهار حوزه زیر را تحت تأثیر قرار می دهند: افکار، احساسات، عملکرد بین فردی، کنترل تکانه

علل اختلالات شخصیتی

تقریباً 10٪ از جمعیت عمومی و بیش از نیمی از بیماران روانپزشکی در محیط های بالینی مبتلا به اختلال شخصیت هستند. اگرچه کارشناسان هنوز به طور کامل علل اختلالات شخصیتی را تشخیص نمی دهند، اما آنها معتقدند که هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی ممکن است باعث بروز این اختلالات شوند.

تقریباً 50 درصد از اختلالات شخصیت به عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی نسبت داده می شود. عوامل ژنتیکی می توانند خطر ابتلا به هر یک از این اختلالات را بیشتر کنند، در حالی که تجربیات و سایر عوامل محیطی ممکن است به عنوان محرک در ایجاد اختلال شخصیت عمل کنند.

همچنین ارتباط معنی داری بین سابقه آسیب های دوران کودکی و همچنین آزار کلامی وجود دارد. به نحوی که بررسی ها نشان می دهد کودکانی که آزار کلامی را تجربه می‌کنند سه برابر بیشتر در معرض اختلالات شخصیت مرزی، خودشیفته، وسواسی-اجباری یا پارانوئید در بزرگسالی قرار دارند. واکنش‌پذیری بالا در کودکان، از جمله حساسیت به نور، صدا، بافت و سایر محرک‌ها نیز با برخی اختلالات شخصیتی مرتبط است.

اختلالات شخصیتی چگونه درمان می شوند؟

بسیاری از متخصصان بر این باورند که درمان اختلالات شخصیت دشوار است، زیرا طبق تعریف، این الگوهای شخصیتی تا حدودی قدیمی هستند. با این حال، برخی از گزینه های درمانی ممکن است در درمان اختلالات شخصیتی موثر باشند.

به طور کلی هدف از درمان اختلال شخصیت شامل موارد زیر است:

• کاهش ناراحتی ذهنی و علائمی مانند اضطراب و افسردگی
• کمک به افراد برای درک جنبه‌ای از مشکلاتشان که درونی هستند.
• اصلاح ویژگی های شخصیتی مشکل ساز مانند وابستگی، بی اعتمادی و تکبر
• تغییر رفتارهای ناسازگار و نامطلوب اجتماعی، از جمله بی پروایی، انزوای اجتماعی، عدم ابراز وجود، و طغیان خلق و خوی

روان درمانی برای اختلالات شخصیتی

اتحاد ملی بیماری های روانی (NAMI) انواع مختلفی از روان درمانی را برای درمان اختلالات شخصیت معرفی می کند که برخی از آنها عبارتند از:

• رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) ، که مهارت‌های مقابله و راهبردهایی را برای مقابله با تمایلات مربوط به خودآزاری و خودکشی، تنظیم احساسات و بهبود روابط آموزش می‌دهد.
• رفتار درمانی شناختی (CBT) که هدف آن شناخت افکار منفی و یادگیری راهبردهای مقابله ای موثر  است.
• درمان مبتنی بر ذهنیت (MBT) که به افراد می آموزد تا به حالات درونی ذهن خود و دیگران توجه کنند و در مورد آنها فکر کنند.
• درمان روان پویایی، که تاکید زیادی بر ضمیر ناخودآگاه دارد ، جایی که احساسات، امیال و افکار ناراحت‌کننده‌ای که برای ما بسیار دردناک است که مستقیماً به آنها نگاه کنیم، قرار دارند.
• خانواده درمانی که طی آن اعضای خانواده یاد می گیرند که واکنش های ناسالم را نسبت به یکدیگر تغییر دهند و مهارت های ارتباط موثر را بیاموزند.

دارو درمانی برای اختلالات شخصیتی

دارو می تواند برای درمان افسردگی یا اضطراب همراه یا همراه مفید باشد. بسته به علائم شما، پزشک یا روانپزشک می تواند برخی از داروهای زیر را برای شما تجویز کند:

• داروی ضد اضطراب
• داروی ضد افسردگی
• ضد روان پریشی
• تثبیت کننده خلق و خو

چگونه با اختلالات شخصیتی مقابله کنیم؟

برای مقابله با افرادی که از اختلالات شخصیتی رنج می برند بهتر است برای یادگیری راهکارهای موثر با یک روانشناس و یا روانپزشک مشورت کنید. یک روانشناس یا روانپزشک با تجربه از مشاوره می تواند به شما در یادگیری مهارت های مقابله و چگونگی تعیین حد و مرز و تمرین استراتژی های مراقبت از خود کمک کند. در صورتی که فکر می کنید از علائم اختلالات شخصیتی رنج می برید بهتر است در مورد وضعیت خود اطلاعات بیشتری کسب کنید.

هرچه بیشتر در مورد وضعیت خود بدانید، بهتر می توانید علائم خود را درک کرده و با آنها کنار بیایید. آموزش در مورد وضعیت شما همچنین می تواند به شما انگیزه لازم برای ادامه درمان را بدهد. از طرفی هم باید در طول جلسات درمانی و بعد از آن نقش فعالی داشته باشید. حتی اگر احساس خوبی ندارید، بدون صحبت با متخصص مراقبت های بهداشتی، جلسات خود را نادیده نگیرید یا مصرف داروهای خود را متوقف نکنید.

استراتژی های خودمراقبتی را تمرین کنید. ورزش منظم و برنامه غذایی و خواب مداوم می تواند از بروز نوسانات خلقی پیشگیری کند و  به مدیریت اضطراب، استرس و افسردگی کمک کند. همچنین پرهیز از مواد مخدر و الکل که می توانند علائم را بدتر کنند و با داروها تداخل داشته باشند، راهکارهای موثر دیگری برای مقابله با بروز علائم اختلالات شخصیتی هستند.