لیبیدو چیست؟

لیبیدو اصطلاحی است که برای توصیف میزان اشتهای یا میل جنسی در افراد استفاده می شود و بیشتر تحت تأثیر هورمون ها، عملکرد مغز و رفتارهای آموخته شده فرد تغییر می کند. مهمترین نکته در مورد لیبیدو و یا میل جنسی این است که میزان آن می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، برخی افراد میل جنسی “بالا” و برخی دیگر میل جنسی “کم” دارند.

میل جنسی به دلیل وضعیت عاطفی، سطح هورمون ها و سلامت جسمانی فرد نیز می تواند نوسان داشته باشد. اما با این حال هیچ تعریف مشخصی برای لیبیدو و یا میل جنسی «طبیعی» وجود ندارد.  اما چه عواملی می توانند بر لیبیدو افراد تاثیر بگذارند و منجر به کاهش و یا افزایش میل جنسی آنها شود. آیا راهکارهای درمانی برای تغییر میزان لیبیدو و یا همان میل جنسی وجود دارد؟ برای کسب اطلاعات بیشتر بهتر است این مقاله از مشاوره را تا انتها بخوانید.

درک لیبیدو

به نظر می رسد در بسیاری از فرهنگ ها، میل جنسی بالا در مردان به عنوان یک نقطه مثبت محسوب می شود. اما میل جنسی بالا در زنان ممکن است کمی مورد انتقاد افراد قرار بگیرد. این در حالی است که لیبیدو به عنوان میل به رابطه جنسی بدون در نظر گرفتن جنسیت و فرهنگ افراد است.

در روانشناسی، میل جنسی اغلب به عنوان جزئی از “غریزه زندگی” یا “محرک بیولوژیکی غریزی” برای رابطه جنسی توصیف می شود. در پزشکی، میل جنسی اغلب برای ارزیابی وضعیت عاطفی، عملکرد جنسی، یا پاسخ به نگرانی های سلامتی یا درمان های پزشکی استفاده می شود.

در هر دو مورد، میل جنسی نه “خوب” و نه “بد” در نظر گرفته می شود. چون میل جنسی در افراد با توجه به شرایط و تحت تاثیر عوامل مختلف ممکن است تغییر پیدا کند. این در حالی است که هم در زنان و هم مردان مسیرهای عصبی و بیوشیمیایی یکسانی در میل و اشتهای جنسی افراد تاثیر زیادی دارند این به نوبه خود می تواند برانگیختگی جنسی را تحریک کند که باعث واکنش فیزیولوژیکی (مانند نعوظ یا بزرگ شدن و روان شدن ترشحات در لابیاها) می شود.

میل جنسی بیش از حد بالا

هنگامی که میل جنسی یک فرد بالا است، تمایل بیشتری به برقراری رابطه و صمیمیت جنسی دارد. علاوه بر این، افزایش میل جنسی می تواند مزایای دیگری برای افراد داشته باشد، از جمله:

• کاهش استرس
• سلامت روان بهتر
• روابط سالم تر
• افزایش اعتماد به نفس
• خواب بهتر

در حالی که میل جنسی زیاد می تواند تاثیر مثبتی بر زندگی افراد داشته باشد، اما در برخی شرایط هم ممکن است فعالیت های روزمره افراد را تحت تاثیر قرار دهد و نشانه ای از عدم تعادل هورمونی، اختلال عصبی، یا اختلال خلقی باشد.

علائم میل جنسی بسیار زیاد می تواند شامل موارد زیر باشند:

• زندگی جنسی زیاد زندگی، روابط، سلامت و کار فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.
• میل جنسی بر افکار و رفتار فرد تسلط پیدا می کند.
• در میل جنسی یا لیبیدو زیاد فرد سعی نی کند از رابطه جنسی برای مقابله با چالش های عاطفی مانند افسردگی یا اضطراب استفاده کند.
• روابط فرد با لیبیدو بالا ممکن است در معرض خطر قرار بگیرد.
• افراد با لیبیدو بالا بعد از رابطه جنسی احساس پوچی می کنند.

اختلال بیش از حد جنسی

اگر تمایلات جنسی مداوم دارید که از کنترل شما خارج است، ممکن است به اختلال بیش جنسی ، یک ویژگی مشترک اختلال دوقطبی، مبتلا باشید. در  این شرایط بهتر است برای تشخیص زودهنگام و درمان فوری وضعیت خود به یک روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید.

شایع ترین علل میل جنسی بالا

در صورت میل جنسی بالا باید برای تشخیص علت و درمان فوری سریعا به پزشک مراجعه کنید. چون در برخی موارد، افزایش سطح لیبیدو ممکن است علامت یک بیماری زمینه ای باشد، از جمله:

• افزایش سطوح مواد شیمیایی عصبی تنظیم کننده خلق و خوی دوپامین، سروتونین، یا هر دو
• عوارض مصرف برخی داروها، از جمله داروهای تفریحی مانند کوکائین یا متامفتامین
• وضعیتی مانند صرع یا زوال عقل که بر بخش هایی از مغز تأثیر می گذارد.

گزینه های درمانی زیادی برای رفع میل جنسی بالا وجود دارند. به عنوان مثال، اگر این وضعیت ناشی از مصرف دارو باشد، پزشک می تواند دوز دارو را تغییر دهد یا داروی دیگری تجویز کند. به همین ترتیب، درمان یک اختلال مغزی زمینه ای می تواند به عادی سازی میل جنسی کمک کند. راهبردهای دیگر، از جمله روان درمانی و افزایش فعالیت بدنی نیز ممکن است در درمان میل جنسی بالا موثر باشند.

کاهش میل جنسی

میل جنسی کم یا پایین نسبت به میل جنسی بیش از حد در میان افراد شایع تر است و عوامل بسیار زیادی می توانند باعث بروز این وضعیت شوند. شایع ترین علل کاهش میل جنسی می توانند شامل عوامل روانشناختی (مربوط به ذهن)، فیزیولوژیکی (مربوط به بدن)، دارویی (مربوط به دارو)، یا پاتولوژیک (مربوط به بیماری) باشند.

از طرفی هم شایع ترین علائم کاهش میل جنسی، عبارتند از:

• از دست دادن میل به شریک زندگی
• استرس یا نگرانی در مورد عدم علاقه به رابطه جنسی

علل کاهش سطح لیبیدو در زنان و مردان

تغییرات هورمونی یکی از دلایل رایج کاهش میل جنسی است. کاهش هورمون های جنسی استروژن ، پروژسترون و تستوسترون ممکن است منجر به بروز کاهش میل جنسی شوند. در این میان، تستوسترون تأثیرگذار اصلی میل جنسی است.

مردان به ویژه تحت تأثیر تستوسترون هستند زیرا تستوسترون در تولید اسپرم ، عملکرد جنسی و ویژگی های ثانویه مردانه مانند موهای صورت و افزایش توده عضلانی نیز نقش دارد.

تستوسترون بسیار پایین که کمتر از 300 نانوگرم در دسی لیتر خون تعریف می شود به هیپوگنادیسم معروف است. با توجه به اینکه سطح تستوسترون بعد از 30 سالگی شروع به کاهش می کند، احتمال بروز هیپوگنادیسم در این سن نسبتاً شایع است. از 30 تا 60 سالگی، سطح تستوسترون می تواند 30٪ یا بیشتر کاهش یابد.

کاهش میل جنسی در نتیجه تستوسترون پایین در زنان هم می تواند رخ دهد. اما احتمال اینکه کاهش سطح لیبیدو در زنان ناشی از کاهش سطح استروژن هم باشد وجود دارد. در یک مطالعه منتشر شده در Sexual Medicine ، 26 درصد از زنان قبل از یائسگی و 52 درصد از زنان یائسه با کاهش میل جنسی به دلیل کاهش طبیعی استروژن دست و پنجه نرم می کردند.

استرس همچنین می تواند به طور غیرمستقیم بر هورمون های جنسی در افراد با هر جنسیت تأثیر بگذارد. استرس باعث ترشح هورمون هایی به نام کورتیزول و اپی نفرین (آدرنالین) می شود که هر دو سطح تستوسترون را سرکوب می کنند. سایر علل بالقوه کاهش میل جنسی عبارتند از:

• درد هنگام رابطه جنسی
• دیابت
• فشار خون بالا
• خستگی مزمن
• داروهای ضد افسردگی
• اضطراب و افسردگی
• مصرف بیش از حد الکل
• مشکلات رابطه
• اعتماد به نفس پایین و مشکلات تصویر بدن
• سیگار کشیدن
• مصرف تفریحی مواد مخدر
• بارداری

کاهش میل جنسی چگونه درمان می شود؟

درمان کاهش میل جنسی به علت اصلی آن بستگی دارد. در بسیاری از موارد، ترکیبی از گزینه های درمانی می تواند در تقویت میل جنسی موثر باشند، از جمله:

تغییرات سبک زندگی

از آنجایی که عواملی مانند مانند سبک زندگی بی تحرک، سیگار کشیدن و سوء مصرف الکل می توانند منجر به کاهش سطح لیبیدو در زنان و مردان شود، احتمال دارد هر یک از گزینه های زیر در بهبود این وضعیت موثر باشند:

• ورزش بیشتر
• رفتار درمانی
• مدیریت استرس
• پیروی از یک رژیم غذایی مفید و مغذی
• ترک سیگار، مصرف مواد مخدر یا مصرف بیش از حد الکل
• برقراری ارتباط مستقیم تر در مورد نیازهای خود با شریک جنسی خود

یک درمانگر متخصص در مسائل جنسی می تواند به شما و همسرتان کمک کند تا بتوانید علت اصلی کاهش میل جنسی خود را شناسایی کنید. یک درمانگر همچنین می تواند نکات عملی بیشتری را برای افزایش میل و لذت جنسی به شما یاد دهد.

سوالات متداول

چه چیزی باعث کاهش میل جنسی می شود؟ کاهش میل جنسی می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله استرس، خستگی، دیابت، آرتریت، سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر، فشار خون بالا و اختلالات خلقی باشد. شناسایی علت کاهش میل جنسی اولین قدم برای درمان است.

چه چیزی میل جنسی غیر طبیعی بالا در نظر گرفته می شود؟ تعریف میل جنسی بیش از حد بین افراد متفاوت است، اما به طور کلی، می توان آن را با چند نشانه شناسایی کرد.

سخن آخر

لیبیدو به سطح میل جنسی و اشتهای جنسی فرد مربوط می شود. این وضعیت می تواند تحت تأثیر سلامت جسمانی، خلق و خو، عملکرد مغز و عملکرد هورمونی فرد قرار گیرد. میل جنسی از فردی به فرد دیگر متفاوت است، و هیچ تعریف مشخصی در مورد اینکه میل جنسی «طبیعی» چیست، وجود ندارد.

با این حال، اگر میل جنسی زیاد یا کم میل جنسی باعث ناراحتی یا تداخل در روابط یا عملکرد جنسی شما می شود، بهتر است برای تشخیص علت اصلی وضعیت خود با یک پزشک یا روانپزشک مشورت کنید. آنها می توانند بسته به اینکه علت وضعیت شما روانی، فیزیکی، آسیب شناسی یا دارویی باشد، درمان هایی را توصیه و در صورت داروهایی را تجویز کنند. درمان کاهش میل جنسی می تواند شامل درمان یک بیماری زمینه ای، هورمون درمانی، مدیریت استرس و مشاوره باشد.